Фейк: «Бүкіл әлемдегі ағаштар қозғала бастады»
Instagram-да жарияланған видеода ағаштардың өздігінен қозғалып жатқаны көрсетілген. Автордың айтуынша, олардың санасы бар, адамдардың көбі бұл құбылысты түсіріп алған, ал ғалымдар роликтердің түпнұсқалығын растап, құбылысты түсіндірген екен. Толығырақ жабық Telegram арнада айтылған. Бұл жалған ақпарат.
Бұл қозғалатын ағаштар түсірілген жалғыз видео емес. 2019 жылы қалықтаған пальма ағашының кадрлары тарады. Видео Интернеттің ағылшын тіліндегі сегментінде кеңінен таралды. Алайда, мұқият қараған кезде ағаштың жоғарғы жағына байланған арқанды байқауға болады.
Таралған видеодағы барлық кадрлардың бір фотодан басқасы монтаждалған. Онда Socratea exorrhiza пальмасы бейнеленген. Бұл ағаш Эквадордың тропикалық ормандарында, Оңтүстік Американың басқа аймақтарында өседі, оны «жаяу пальма» деп атайды. Оның діңі жерден сәл көтеріліп, «аяқ» тәрізді тамырларға сүйеніп тұрады. Уақыт өте келе бұл тамырлар орын ауыстырып, қозғалыс әсерін тудырады. Ескі тамырлар біртіндеп шіріп, ал жаңалары жарық немесе құнарлы топырақ жаққа қарай өседі. Бұл діңнің күніне 2–3 сантиметрге дейін жылжуына мүмкіндік береді, бірақ бұл процесс белсенді қозғалыс емес, ағаштың өсуіне байланысты жүреді. Ағаштың жарық жақсы түсетін немесе топырағы қаттырақ орынға көшіп баруы бірнеше жылға созылуы мүмкін.
Братиславадағы Словакия Ғылым академиясындағы Жер туралы ғылымдар институтының палеобиологы Питер Вршанский ағаштың қалай қозғалатынын жеке өзі бақылағанын айтты. Ол бұған ешқандай дәлел келтірген жоқ. Көптеген ғалымдар бұл ойдан шығарылған деп санайды. Атап айтқанда, биолог Херардо Авалос пальма ағашының «жүрмейтінін», тек қоршаған орта жағдайларына бейімделетінін дәлелдеді.
«Ескі тамырлар бірте-бірте өледі, жанынан жаңалары өседі, бұл күн сайын қайталанып отырады – нәтижесінде дің тамырлармен бірге орын ауыстырады», – деді ол.
Видеода ағылшын тіліндегі ескерту жазылған тақтайша да көрінеді.
Оны аударсақ: «Ағаштар өз тесіктерінен босап шығуы мүмкін. Кенеттен тамырымен шығып кеткен жағдайында сабыр сақтап, бұл туралы жергілікті орман әкімшілігіне хабарлаңыз».
Бұл суретті бейтаныс әзілқой жасаған. Тақтайша әлеуметтік желілер мен форумдарға тез тарап кеткен. Ағаштар жерден өздігінен «босап шыға» алмайтыны ғылыми дәлелденген. Олардың бұлшықеттері, жүйке жүйесі немесе мақсатты қозғалуға мүмкіндік беретін механизмдері жоқ.
Ағаштардың жүре алатынын немесе ауада қалқып тұратынын дәлелдейтін ешбір ғылыми зерттеу жоқ. Адамзат тарихында мұндай құбылыс ешқашан байқалмаған. «Жүретін пальма» деп аталған ағаш та шын мәнінде жүрмейді – оның тамырлары бір бағытта өсіп, тек орын ауыстырғандай болады. Бұл – табиғи бейімделу процесі, саналы қозғалыс емес. Таралып жатқан видео – көңіл көтеру немесе алдау мақсатында жасалған фейк.
